دانلود جزوه فراگرد تنظیم تا کنترل بودجه اسفندیار (فرجوند) ۱۴۰۲

قسمتهایی از بخش های مهم خلاصه کتاب فراگرد تنظیم تا کنترل بودجه اسفندیار فرجوند :

بودجــه،اقتصاد و مدیریت :

• سیاستهای مالی نشان دهنده استفاده از قدرت درآمدها و هزینه ها برای تحریک یا محدود کردن اقتصاد بوسیله سیاست کسری یا مازاد بودجه است .
• در شرایط رکود اقتصادی تقاضای موثر در حد پایینی قرار دارد ، فروش افت کرده و کالاها در انبار می مانند.
• افزایش هزینه های عمومی با افزایش درآمدها،تقاضای موثر در جامعه ، افزایش قیمتها و ایجاد انگیزه به منظور تشویق سرمایه گذاری خواهد شد.

ابزارهای بودجه ای :

۱- قدرت تصحیحی: دولت قسمتی از منابع خود را سالانه جهت ایجاد تغییرات در عادات مردم و مقدار و نوع مصارف آنها از کالا و خدمات تخصیص دهد.

۲- قدرت تعدیلی: با کاربرد آنها دولت قادر است قدرت خرید مردم را جابجا نموده و نابرابریهای موجود در توزیع درآمد و یا برخورداری مردم از امکانات رفاهی را در سطح کشور کاهش میدهد. از سه طریق : *اخذ مالیات تصاعدی*پرداخت یارانه به طبقات آسیب پذیر*توجه به نقاط محروم.

۳- قدرت تشویقی: قادر هستند بر حجم پس اندازها ،سرمایه گذاریهای تولیدی و سطح فعالیت های مردمی بیافزاید و در نتیجه باعث ارتقا سطح اشتغال ،تولید درآمد واقعی مردم و رفاه اجتماعی گردد. *نرخ سود بانکی*کاهش نرخ مالیات*

انواع کسر بودجه :

۱- کسری بودجه اداری: کسری است که در نتیجه فقدان سازمان صحیح اداری بوجود می آید .بدلیل عدم هماهنگی مخارج اداری اغلب حیف و میل است. و بدلیل سازمان غلط وصول درآمدها ، عدم صلاحیت کادر اداری ، انتخاب غلط سیستم مالیاتی کسری غیر معقول بوجود می آید.

۲- کسری بودجه ناشی از اوضاع اقتصادی: به علت فقدان هماهنگی و تقارن بین درآمدها و مخارج عمومی در بودجه بروز می کند . بیشتر به علت حساسیت اقلام درآمد و عدم حساسیت اقلام مخارج در برابر تغییر اوضاع اقتصادی .بر اثر نوسانات کوتاه مدت اقتصادی بصورت کاهش ملی- و براثر بلایای طبیعی و…

۳- کسر بودجه مربوط به ساختمان اقتصادی : عدم هماهنگی بین دخل و خرج عمومی در بلند مدت بروز می کند در نتیجه افزایش مخارج عمرانی به منظور تقویت زیر بناهای اقتصادی و اجتماعی بلند مدت –اقتصاد کشور از درجه توسعه نیافتگی به درجه توسعه یافتگی متمایل میشود.

راههای تامین کسری بودجه :

الف –دریافت وام از منابع داخلی: (برداشت از سیستم بانکی) (انتشار اوراق قرضه)

ب – دریافت وام از منابع خارجی: (دریافت وام از دولت خارجی)(دریافت وام از بخش خصوصی در کشورهای خارجی)(دریافت وام از موسسات بین المللی *صندوق پول)

ج- از طریق افزایش درآمدها و یا کاهش هزینه ها

آثار اقتصادی کسری بودجه :

باعث افزایش تقاضای کل میشود، تورم ، اگر مخارج مولد نباشد موجب استقراض میشود اگر اجرای سیاست مالی فعال باشد برای رهایی از رکود با ایجاد کسری بودجه سیاست مالی انبساطی دست پیدا میکند و آثار اقتصادی را به سمت اشتغال کامل هدایت میکند.

بودجه در حقیقت برنامه یکساله دولت است در قالب خط مشیها کلان میان مدت تنظیم میشود و بهترین وسیله برای نظارت و ارزیابی مدیریت دولت در سطوح مختلف از جمله ابزار مهم نظارتی مجلس بشمار میرود.

– مدیریت عبارت است از استفاده موثر و کارآمد از منابع عادی ، مالی و انسانی برای نیل به اهداف از پیش تعیین شده .
– استفاده موثر و کارآمد از منابع مادی ← موضوع بحث مدیریت صنعتی میباشد.
– بکارگیری صحیح منابع انسانی ← مطالعه مدیریت منابع انسانی
– استفاده صحیح و مطلوب از منابع مالی ← مدیریت مالی
– بودجه دولتی بخشی از مدیریت دولتی است.
– استفاده موثر در گرو تخصیص بهینه بودجه می باشد(.اثر بخشی)
– استفاده کارآمد وقتی تحقق مییابد که مصرف اعتبارات با رعایت صرفه جویی صورت پذیرد.(کارایی)
– وظایف مدیر: برنامه ریزی ، سازماندهی ، هماهنگی، هدایت ، کنترل

فرآیند بودجه: سیاستگذاری ، تهیه و تنظیم ، تصویب ، اجرا و نظارت
سازماندهی : فرآیند تقسیم کار و طبقه بندی وظایف و فعالیتها میان افراد و گروههای کاری و هماهنگی بین آنها تعریف شده است. تقسیم کار، اختیار، مسئولیت،تمرکز،سلسله مراتب

حجم عملیات پیش بینی شده :

طبقه بندی عملیاتی در بودجه : سطحی از عملیات مانند امور، فصل ، برنامه ، فعالیت و طرح را بوجود می آورد.
بودجه و هماهنگی : فرآیندی است که از طریق آن هدفها و فعالیتها واحدهای مختلف همسو وهم جهت میشوند و وحدت می یابند تا هدفهای کلی سازمان به نحو مطلوب تامین شوند.

بودجه و کنترل: فرآیندی است که طی آن عملکرد واقعی با مقاصد ، اهداف ،خط مشیها و استاندارد مورد تطبیق و مقایسه قرار گرفته و در صورت مشاهده انحراف ، اقدام اصلاحی به عمل میآید و مقاصد اهداف ،خط مشیها و استاندارد ها در مرحله برنامه ریزی تعیین میشوند.

کنترل :

۱- استقرار استاندارد با توجه به هدفها از پیش تعیین شده
۲- اندازه گیری عملکرد
۳- مقایسه عملکرد با استانداردهای تعیین شده و ارزیابی انحرافات
۴- اقدامات اصلاحی

انواع کنترل بر اساس زمان:

۱- کنترل قبل از عملیات
۲- کنترل حین عملیات
۳- کنترل بعد از عملیات

سیر تکامل بودجه :

مرحله اول: از سال ۱۲۲۱تا – ۱۲۳۵ تاکید بر ایجاد یک سیستم با کفایت برای کنترل هزینه ها و پیوند بین حسابداری و بودجه

مرحله دوم: توسعه بودجه عملیاتی استفاده از بودجه به عنوان ابزار مدیریت مالی بهبود مدیریت و برنامه ریزی

مرحله سوم: پیوند بین بودجه و برنامه به عنوان معیار برای تجزیه و تحلیل رفاه اقتصادی

مرحله چهارم: بواسطه پیچیدگی محیط سازمانها بوجود آمده باعث استفاده از بودجه بر مبنای صفر به عنوان ابزاری برای برنامه ریزی راهبردی گردیده است.

• وقتی منظور از بودجه کنترل باشد ، نظام بودجهای بر روی طبقه بندی هزینه ها و طبقه بندی سازمانی متمرکز میگردد که همان طبقه بندی بر اساس فصول مواد و هزینه است.

• فرایند بودجه ،ابزاری برای انتخاب از بین روشهای اجتماعی متفاوت و تخصیص منابع برای نیل به آنهاست.

• بر اساس اصل مطلوبیت نهایی ، دولت به نیابت از طرف مردم ، موظف است درآمدهای مالیاتی خود را بین انواع مختلف هزینه های خود، اولا در بخشهایی صرف کند که هر واحد آن بالاترین مطلوبیت را به جامعه میدهند ثانیا تا جایی که این مصارف را ادامه دهد که تعادل در مصرف وجوه حاصل گردد.

• تجزیه و تحلیل روند افزایش هزینه ها: یعنی تجزیه و تحلیل ارزش افزوده ناشی از هزینه اضافی اگر ارزش نسبی پاسخی به این پرسش ارائه کند که هزینه ها در کدام بخش صرف میشود.

• اثر بخشی نسبی : ارزش دو چیز غیر مشابه نمی تواند مقایسه شود مگر اینکه آنها جنبه های مشترکی را داشته باشند ارزش نسبی فعالیتهای نظامی و اهداف اقتصادی نیز می تواند بر حسب نقش آنها در رسیدن به این اهداف مقایسه شود.

• مقایسه بودجه مصوب تخصیص داده شده (برنامه) با تفریغ بودجه(عملکرد) را نظارت مالی می گویند.که فرآیند آن موجب تعدیل و اصلاح عملیات و فعالیتها میشود و نظام اجرایی و اداری کشور را به سمت خیز سوق میدهد.

مسائل و مشکلات بودجه ریزی در ایران :

1. تخصیص اعتبارات جهت بقاء دستگاه نه اجرای وظایف
2. عدم ارتباط بودجه سالانه با شرایط اقتصادی
3. در نظر نگرفتن بار مالی ناشی از فعالیتهای فعلی دولت روی هزینه های آتی
4. ناهماهنگی میان منابع و مصارف بودجه
5. وجود هزینه های پنهان
6. انعطاف پذیری بیش از حد بودجه شرکتهای دولتی
7. تقاضای بودجه اضافی
8. تعیین تکلیف برای قلمروهای نامربوط به سیاستگذاری مالی
9. جدایی نظام تهیه از نظام کنترل بودجه و بی توجهی به کارایی هزینه ها در مرحله نظارت.
10. فقدان نظارت عملیاتی دقیق
11. منظور نکردن هزینه فرصت از دست رفته
12. تلاش برای مصرف اعتبارات در ماه های پایانی سال