20 نکته بسیار مهم اصول پرورش کبک در خانه و سالن+فیلم و جزوه

در این مطلب بیش از 20 نکته کاربردی درباره اصول پرورش کبک هم در منزل و هم در سالن مزرعه را به شما آموزش می دهیم و نمونه هایی از یک پرورش موفق کبک را می بینید.

بخش اول– فیلم های آموزشی

بخش دوم– اطلاعات مفید درباره کبک و پرورش آن

پرنده‌ای است بانام علمی Alectoris chukar و نام انگلیسی Alectoris partridge که از تلاقی چندین زیرگونه به وجود آمده و از آسیای میانه و اروپای شمالی به ایالات متحده مهاجرت کرده است. این پرنده، زیبا و رنگارنگ است و نر و ماده آن به لحاظ ظاهر هیچ تفاوتی باهم ندارند اما جنس نر با وزن حدود 800 ـ 510 گرم کمی بزرگ‌تر از ماده آن با وزن حدود 650 ـ 450 گرم می‌باشد. البته راه‌های دیگری همچون اندازه و شکل سر، سیخک در پا و… برای تشخیص نر و ماده این پرنده از یکدیگر نیز وجود دارد.

1-تولید گوشت، کود، پر و… (در ادامه همین شماره درباره گوشت کبک بیشتر توضیح خواهیم داد)

توی این پک فوق العاده، روش پرورش کبک رو به صورت اصولی یاد بگیر. پرورش کبک اصول خاص خودشو داره اما با کمک این پک می تونی به درآمد فوق العاده بالا و بازدهی بی نظیر برسی. فقط 5 روز از وقتتو می گیره!

2- تأسیس کارگاه‌های تاکسیدرمی

3- تأسیس شکارگاه‌های مصنوعی

4- ایجاد اشتغال و…

1-خرید تخم بارور (با وزن 25 ـ 16 گرم و اندازه 42×31 میلی متر و دوره جوجه کشی 25 ـ 23 روز می‌باشد)
2- خرید جوجه یک‌روزه
3-خرید نیمچه
4-خرید گله مولد

با این اپلیکیشن ساده، هر زبانی رو فقط با روزانه 5 دقیقه گوش دادن، توی 80 روز مثل بلبل حرف بزن! بهترین متد روز، همزمان تقویت حافظه، آموزش تصویری با کمترین قیمت ممکن!

جوجه‌های تازه از تخم خارج شده (یک‌روزه) این پرنده تقریباً 13 تا 14 گرم وزن دارند که به‌منظور تولید یک گله گوشتی یا مولد، پرورش می‌یابند. چنانچه هدف، پرورش کبک گوشتی باشد معمولاً پرنده را تا 20 هفتگی نگه داشته تا به وزن مورد نظر برسد و سپس به بازار عرضه می‌شود اما چنانچه هدف، پرورش گله تخم‌گذار باشد، بایستی پس از این 20 هفته، گله را به مدت حداقل 8 هفته وارد دوره تاریکی (خاموشی یا استراحت) کرد و بعد از آن می‌توان با تغذیه جیره‌های مخصوص دوره تولید، تخم‌گذاری را شروع نمود.

۱- قفس
۲- بستر

پرورش در روی بستر از هزینه اولیه کمی برخوردار بوده ولی بازده اقتصادی کمتری خواهد داشت در این روش سعی می‌شود که از پن بندی سالن جهت نگه داری جمعیت‌های ۲۰ قطعه‌ای استفاده شود تا نزاع و جنگ میان گله کمتر باشد و به همان نسبت میزان نطفه داری تخم‌های تولیدی نیز افزایش پایان توجه است که در این سیستم مقدار تخم‌های تولیدی غیرقابل جوجه کشی افزایش یافته و میزان جوجه کشی نیز از حد پایین‌تری برخوردار است.

در روش به شیوه قفس ضمن افزایش سرمایه ثابت از هر حیث بر سیستم اولی ترجیح داده می‌شود بدین صورت نسبت نرها و ماده، تولید تخم نطفه دار، میزان خوراک مصرفی و کنترل بیماری و … راحت‌تر و بهتر صورت می‌پذیرد مضافاً براین که تراکم در واحد سطح نیز افزایش یافته و تعداد بیشتری را می‌توان پرورش و تولید نمود.

عادت غذایی کبک در طبیعت عمدتاً دانه‌ها، برگ‌ها، میوه‌ها و گاها حشرات و ملخ می‌باشد اما در سیستم صنعتی از خوراک‌های کنسانتره ای فرموله شده شامل ذرت، کنجاله سویا و… استفاده می‌شود که بایستی برحسب نوع گوشتی یا مولد این پرنده، احتیاجات غذایی آن‌ها تأمین شود.
کبک حیوانی است که نسبت به سایر طیور در مقابله با انواع بیماری‌های میکروبی و ویروسی بسیار مقاوم می‌باشد؛ و علی رغم پرورش سایر طیور که لازم است از داروهای متعددی استفاده شود، پرورش کبک به نسبت، بسیار ارگانیک تر صورت می‌گیرد.
میزان مصرف خوراک یک کبک مولد در حین تولید حدود 30 گرم در روز است و به ازای هر 7 کیلوگرم خوراکی که مصرف می‌کند، 1 کیلوگرم گوشت تولید می‌کند؛ بنابراین اگر یک کبک گوشتی در زمان عرضه به بازار 5/0 کیلوگرم وزن داشته باشد حدوداً 5/3 کیلوگرم خوراک مصرف کرده است.

در هفته اول پرورش به‌صورت ۲۴ ساعته روشنایی در سالن وجود دارد. از هفته دوم هر روز حدود ۲۰ دقیقه به ساعت خاموشی سالن اضافه می‌شود. این ساعت خاموشی در سالن‌هایی که تا حدی از نور طبیعی استفاده می‌کنند بهتر است در غروب هر روز بعد، از ساعت ۷ عصر تا ۴۰/۷ به گله خاموشی داد. این روند افزایش ساعات خاموشی تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که در نهایت ۱۴ ساعت خاموشی و ۱۰ ساعت روشنایی داشته باشیم.

برنامه نوری ۱۴ ساعت خاموشی و ۱۰ ساعت نور برای جوجه‌هایی که قرار است به‌عنوان مولد استفاده شوند بسیار مناسب است. برای بلوغ مناسب جوجه‌هایی که به‌عنوان مولد قرار است نگه داری شوند در نهایت باید ساعات نور به ۸ ساعت و ساعات خاموشی به ۱۶ ساعت برسد. سالن‌های کبک از لحاظ نور گیری باید طوری طراحی شوند که در زمان اجرای برنامه نوری بتوان ساعات خاموشی را به‌صورت کامل در سالن ایجاد کرد.

نوک چینی عملی است که کبک دار جهت جلوگیری از کانی بالیزم (عادت نامطلوب همدیگر خواری) و کندن پرهای یکدیگر بیشتر بر روی جوجه کبک‌هایی که به‌عنوان مولدین آینده نگه داری می‌شوند انجام می‌دهد. در صورت وقوع این مشکل رفع آن‌ها کار بسیار مشکلی است. نوک چینی در حقیقت یک عمل مؤثر در پیش گیری از این عادت بد می‌باشد. در واقع کبک‌های نوک بریده نمی‌توانند یکدیگر را زخمی نمایند. روش اجرای قطع نوک عملاً دو نوع است:

۱- روش اول، بانام «سیستم دقیق» در سن ۶ تا ۱۰ روزگی انجام می‌پذیرد. در این روش از تیغه‌ای با سوراخ‌های مختلف برای دقت در قطع مقدار لازم نوک استفاده می‌شود. نوک جوجه‌ها پس از ورود در سوراخ مورد نظر توسط تیغه دیگری با حرکت بعدی قطع می‌شود. در بازار نوعی دستگاه قطع نوک وجود دارد که به کمک حرارت و در زمان مشخص نوک جوجه‌ها را می‌چیند. توجه نمایید در این روش عملیات نمی‌بایستی مجدداً تکرار شود.

۲- روش دوم، روش سنتی است که به‌وسیله‌ی تیغ نازل مقدار ۲/۱ تا ۳/۲ از قسمت بالایی نوک جوجه قطع می‌شود. قسمت پائینی نوک، باقی مانده و فقط سر آن سوزانده می‌شود. عملیات در مرتبه‌ی اول در سن ۴ تا ۶ هفتگی انجام پذیرفته و بار دوم در سن ۱۲ تا ۱۴ هفتگی تکرار می‌شود.

این پرنده‌ها در طبیعت تک همسر هستند یعنی به‌طور معمول هر کبک نر با یک ماده جفت گیری می‌کند اما در سیستم صنعتی، هر کبک نر می‌تواند با ۳ تا ۴ ماده آمیزش کند که میزان تخم‌گذاری و درصد جوجه آوری و سایر خصوصیات در حد مطلوبی است.

در شروع تخم‌گذاری فاکتورهای بسیاری تأثیرگذارند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به سن و وزن اشاره کرد چرا که اگر این دو، در آغاز دوره تخم‌گذاری کمتر از حد مطلوب باشند بدون شک میزان تخم‌گذاری، درصد باروری تخم‌ها و بسیاری از خصوصیات دیگر تخم را به‌طور منفی تحت تأثیر قرار می‌دهد که سن معمول شروع تولید را ۷ ماهگی به بعد بیان می‌کنند.

در شرایط طبیعی هر کبک بین ۲۰ ـ ۷ تخم در سال می‌گذارد، اما در سیستم صنعتی ۲ بار در سال تخم‌گذاری می‌کند که هر دوره تخم‌گذاری حدود ۴ ماه طول می‌کشد و پس از آن ۲ ماه دوره تاریکی (استراحت) را می‌گذرانند و سپس دوره تخم‌گذاری بعدی را شروع می‌کنند. هر کبک در اولین دوره تخم‌گذاری حدود ۳۰ تخم می‌گذارد؛ اما نکته حائز اهمیت این است که میزان تخم‌گذاری این پرنده‌ها در دومین و سومین سال تولید، به ترتیب بیشتر از سال‌های اول و دوم است اما از سال چهارم به بعد، میزان تخم‌گذاری، رفته‌رفته افت می‌کند.

به‌منظور پرورش کبک‌های گوشتی لازم است که از سالن و مادر مصنوعی استفاده شود. بدین منظور جوجه‌های یک روزه پس از انتقال از هچری به سالن پرورش منتقل و در زیر مادر مصنوعی قرار داده می‌شوند. درجه حرارت سالن ۲۸ درجه و درجه حرارت زیر مادر مصنوعی ۳۸ درجه سانتی گراد تنظیم می‌گردد. به ازای هر هفته ۸/۲ درجه سانتی گراد از حرارت مادر مصنوعی کسر و نهایتاً به ۲۸ درجه سانتی گراد تقلیل میابد. استفاده از گارد در ابعاد ۲*۲ متر توصیه می‌گردد. دان خوری و آبخوری در داخل گارد قرار داده می‌شود. رطوبت داخل سالن باید ۶۵ در صد تنظیم گردد تا از بروز مسائل و مشکلات پرورشی جلو گیری شود. جوجه‌های پرورشی پس از یک ماه به داخل قفس‌های پرورشی منتقل شده و به مدت ۱۲ هفته در این سیستم پرورش داده شده و پس از زمان مقرر به کشتار گاه فرستاده می‌شوند.

به‌منظور ایجاد گردش گاه در مواقعی که هوا مناسب است با استفاده از مجموعه باز که با توری محصور شده مناسب بوده و پیشنهاد می‌گردد به ازای هر ۴ قطعه یک متر مربع گردشگاه در نظر گرفته شود.

دوره جوجه کشی کبک در دستگاه جوجه کشی به مدت ۲۵-۲۶ روز طول می‌کشد و لذا درجه حرارت ماشین جوجه کشی باید ۹۹/۸ درجه فارنهایت تنظیم و میزان رطوبت هم ۶۵ درصد تنظیم گردد. در روز هچ جوجه‌ها میزان رطوبت بایستی ۸۰ درصد باشد.

اگر رطوبت در هچر به‌اندازه کافی نباشد موجب خشک شدن پوسته داخلی تخم‌ها گشته و جوجه‌ها به‌سختی می‌توانند پوسته داخلی و خارجی تخم را شکسته و از تخم خارج شوند صورت استفاده از ماشین‌های جوجه کشی معمولی گذاشتن پارچه‌ای خیس در داخل هچر و یا استفاده از مرطوب کننده‌های خودکار در داخل دستگاه هچر الزامی است. ماشین‌های جوجه کشی تمام خودکار که رطوبت و حرارت را به‌طور خودکار انجام می‌دهند استفاده می‌شود.

یکی از مسائل مهم در افزایش میزان هچ چرخش تخم‌ها در داخل ستری است. این عمل مانع از آن می‌شود تا جنین به سطح پوسته نزدیک و به آن بچسبد که در این صورت ضمن پاره شدن شالاژا تخم موجب مرگ جنین خواهد شد. سیستم چرخش خودکار ماشین جوجه کشی هر یک ساعت یک‌بار مانع از اشکال فوق شده و باعث ایجاد یک هچ موفق نیز خواهد شد.

دو هفته اول پرورش از اهمیت خاصی برخوردار است لذا بایستی شروع خوبی داشت و به همین دلیل برنامه ریزی از قبل خیلی مهم تلقی می‌شود. بدین منظور جایگاه اولیه جوجه‌ها بایستی گرم و آب و غذا به‌راحتی در دسترس باشند. بنا بر این از صحت انجام کار کلیه آبخوری‌ها، دان خوری ها و همچنین منابع گرما زا بایستی اطمینان حاصل نمود؛ زیرا جوجه‌ها در ده روز اول نمی‌توانند خود را با شرایط محیط وفق دهند. بنابراین منابع گرما زا از قبیل لامپ‌های الکتریکی لامپ‌های حرارتی و بخاری‌های نفتی و یا گازی از ملزومات بشمار می‌رود. بایستی در نظر داشت اگر جوجه‌ها در زیر مادر مصنوعی یکجا و در مرکز آن جمع شوند درجه حرارت و اگر به اطراف پراکنده شوند درجه حرارت زیر مادر مصنوعی زیاد می‌باشد و بایستی حرارت را کم نمود حالت مطلوب پراکندگی یکنواخت زیر مادر مصنوعی می‌باشد.

مرحله هچ به ۲ یا ۳ روز آخر دوره جوجه کشی اطلاق گردیده که در این روزها جوجه‌ها پوسته تخم را شکسته و بیرون می‌آیند. در این زمان باید از چرخاندن تخم‌ها خودداری نمود. بدیهی است که در ۳ روز آخر باید تخم‌ها را از دستگاه ستر به دستگاه هچر انتقال داد؛ اما در صورت عدم دسترسی به هچر، باید تخم‌ها را از شانه‌های گرداننده ستر برداشته و آن‌ها را در سبدهای پلاستیکی یا فلزی هچر یا روی یک مقوای ضخیم قرار داد. در صورت استفاده از مقوا بایدتوجه داشت که جریان هوا را مسدود نکرده و یا با آب یا اجزای گرمازا تماس نداشته باشد. در این میان افزایش رطوبت حائز اهمیت بوده و آن را می‌توان با قرار دادن یک ظرف آب یا افزایش سطح تبخیر دستگاه، به ۹۰% F رساند.

زمان بیرون آمدن از تخم به قدرت و توانایی جسمی جوجه جهت شکستن پوسته بستگی دارد.

در این هنگام جوجه‌ها هم‌زمان با تقلا برای خروج از تخم مدتی را به استراحت به‌منظور بازیابی دوباره نیرو پرداخته که نباید جوجه را مرده فرض نمود. کل زمان هچ بین ۱۰ تا ۲۰ ساعت طول کشیده که در این مدت جای هیچ نگرانی نیست؛ اما در صورت تجاوز زمان به بیش از ۲۰ ساعت، آنگاه باید تخم‌های شکسته را بررسی نموده و حتی‌الامکان جوجه‌ها را بیرون آورد. هنگامی که جوجه‌ها از تخم بیرون می‌آیند باید در دستگاه باقی مانده تا خشک شوند. به‌منظور تسریع روند خشک شدن جوجه‌ها، تهویه باید افزایش یابد.

زمانی که بیش از %۹۰ درصد جوجه‌ها خشک شوند، آنگاه باید آن‌ها را از دستگاه برداشت و به بستر پرورش انتقال داد. اگر جوجه‌ها بیش از حد در دستگاه باقی بمانند ممکن است با خشکی عضلات مواجه شده و در مواقع بحرانی تلف شوند. تخم‌هایی که یک روز بیش‌تر از زمان مورد انتظار در دستگاه باقی مانده و جوجه نشده‌اند به‌عنوان ضایعات تلقی شده و باید حذف گردند. باید توجه داشت که کمک به جوجه جهت بیرون آمدن از تخم در اکثر مواقع بی‌نتیجه مانده و به مرگ جوجه منتهی می‌گردد؛ زیرا ممکن است کیسه زرده به‌طور کامل جذب نشده باشد و هنگام جداسازی جوجه از تخم پاره شود.

جوجه‌های ضعیف در صورت بیرون آمدن از تخم باید از سایر جوجه‌ها جدا شده و به‌طور ویژه تحت مراقبت قرار گیرند؛ زیرا زمانی که با سایر جوجه‌ها در شرایط عادی رها شوند، دوام نیاورده و تلف می‌گردند. در پایان متذکر می‌گردد که جوجه‌های ضعیف را هرگز نباید برای مولد منظور نمود زیرا ممکن است که خصایص ژنتیکی به سایر جوجه‌های حاصله از این مولد انتقال یابد.

جوجه‌های تازه از تخم خارج شده (یک‌روزه) این پرنده تقریباً ۱۳ تا ۱۴ گرم وزن دارند که به‌منظور تولید یک گله گوشتی یا مولد، پرورش می‌یابند. چنانچه هدف، پرورش کبک گوشتی باشد معمولاً پرنده را تا ۲۰ هفتگی نگه‌داشته تا به وزن مورد نظر برسد و سپس به بازار عرضه می‌شود اما چنانچه هدف، پرورش گله تخم‌گذار باشد، بایستی پس از این ۲۰ هفته، گله را به مدت حداقل ۸ هفته وارد دوره تاریکی (خاموشی یا استراحت) کرد و بعد از آن می‌توان با تغذیه جیره‌های مخصوص دوره تولید، تخم‌گذاری را شروع نمود.

یک پرورش دهنده موفق کبک می‌گوید: در تولید کبک نباید به‌یک‌باره حجم زیادی از این پرنده را پرورش داد مخصوصاً بدون این‌که از قبل برای آن برنامه‌ریزی کرده باشیم. باید بتوانیم قبل از تولید تخم و گوشت کبک، ابتدا بازار کبک را خوب شناسایی کنیم. با فروشندگان و تأمین کنندگان محصولات کبک دوستانه مذاکره و با عقد قراردادهایی همکاری‌مان را محکم‌تر کنیم. در بازاریابی موفق بوده‌ام و محصولات را به استان‌های هم‌جوار تهران نیز ارسال می‌کنم و حتی بعضی وقت‌ها کم هم می‌آورم. ماهی 3 هزار قطعه جوجه تولید می‌کنم که توانایی نگه‌داری همه این‌ها را در سالن 500 متری خودم ندارم بنابراین این جوجه‌ها را می‌فروشم. شروع کار با راه‌اندازی یک کارگاه کوچک بسیار به‌صرفه‌تر از شروع با ایجاد کارگاه‌های بزرگ است. کارگاه‌های بزرگ خطر و ریسک بالایی دارد و کنترل کردن آن هم مکافات است و اگر مریضی بین پرنده‌ها شایع شود آن‌وقت دیگر جمع کردن کارگاه بسیار کار سختی است؛ اما کارگاه کوچک در صورت شکست حتی انسان را ورشکسته نخواهد کرد.

در ایران بیشتر مصرف‌کنندگان افرادی هستند که یا از نظر مالی مشکلی ندارند و یا به علت یک بیماری خاص توسط پزشک مصرف این گونه مواد غذایی به آن‌ها تجویز شده است.

در ایران برای کشتار کبک به‌صورت صنعتی اقدامی صورت نگرفته است و این برای پرورش‌دهندگان کبک یک معضل است که سبب می‌شود پرورش‌دهنده حتماً در مزرعه خود فضایی برای کشتارگاه در نظر گرفته و کار کشتار را خود در مزرعه انجام دهد و این موضوع هزینه‌هایی برای پرورش‌دهنده به وجود می‌آورد.

بر اساس ضوابط نظام دام‌پروری کشور در ابتدا باید از سازمان جهاد کشاورزی استان مربوطه پروانه تأسیس گرفت؛ بنابراین بهتر است قبل از تهیه زمین برای ایجاد مزرعه پرورش کبک به واحد صدور پروانه معاونت امور دام سازمان جهاد کشاورزی استان مراجعه و با کارشناسان مذاکره کرده تا با درنظرگرفتن ضوابط نظام دام‌پروری کشور، اقدامات لازم انجام شود. بعد از دریافت موافقت اصولی باید با ادارات دامپزشکی، محیط‌زیست، میراث فرهنگی، امور اراضی درباره بلامانع بودن ایجاد واحد پرورشی کبک، هماهنگی‌های لازم انجام شود.‌ پرورش کبک با خرید گله مولد مادر که باید در سن پنج‌ماهگی باشد شروع می‌شود. پس از خرید گله مولد و نگه‌داشتن گله در یک سیکل 50 روزه نوری فعالیت کبک برای تخم‌گذاری آغاز می‌شود. این سن بهترین زمان برای تخم‌گذاری است. کبک در هفت‌ماهگی به بلوغ جنسی و در چهارماهگی به بلوغ وزنی می‌رسد.

بخش سوم– دانلود جزوه های مفید پرورش کبک

دانلود پی دی اف سالن پرورش کبک

دانلود پی دی اف معرفی نژادهای کبک

بازهم هرگونه سوالی درباره پرورش کبک های بومی و … دارید در بخش نظرات با ما مطرح کنید.